Đôi điều về công tác đào tạo diễn viên biểu diễn múa dân tộc

Đôi điều về công tác đào tạo diễn viên biểu diễn múa dân tộc

00:00:00 20/07/2020
76

Tham luận tại Hội thảo “Thành tựu nghệ thuật múa Việt Nam sau ngày thống nhất đất nước (1975 – 2020) và tác động của đại dịch Covid-19

——————————————————–

Như chúng ta đã biết, Hiện nay vấn đề bảo tồn văn hóa bản sắc dân tộc, đặc biệt là gìn giữ các điệu múa dân gian dân tộc của các dân tộc thiểu số là vấn đề được quan tâm của toàn ngành múa. Diện mạo nghệ thuật múa của mỗi dân tộc sống trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam là biểu hiện bản sắc riêng của mỗi dân tộc và của mỗi quốc gia. Nghệ thuật múa dân tộc là nghệ thuật của đồng bào, được đồng bào chăm lo thường xuyên và vun vén hàng ngày trong đời sống sinh hoạt của toàn cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Chính điều đó mà chúng ta những người làm công tác đào tạo tài năng nghệ thuật nghệ thuật, chiến đấu vì nền nghệ thuật múa mang đậm bản sắc tộc người.

Trong những năm gần đậy, đã có nhiều cuộc đi tìm kiếm những điệu múa đậm đà bản sắc vô cùng gian nan và vất vả, khó khăn lại chồng chất khó khăn, sự thiếu hụt về đầu vào đối với công tác tuyển sinh của các Nhà trường, các cơ sở đào tạo trên cả nước đã thật sự trở thành nỗi lo lắng của các giảng viên, giáo viên đang giảng dạy tại các Nhà trường có đào  tạo diễn viên Múa. Đặc biệt vấn đề đào tạo diễn viên biểu diễn múa dân tộc. Từ thực tế  soi xét vào hiện trạng của ngành múa Việt Nam nói chung và khoa múa của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc nói riêng, chúng ta thấy còn rất nhiều những bất cập, đặc biệt trong công tác đào tạo diễn viên biểu diễn múa dân gian dân tộc.

 

.

 

Dạy múa dân gian dân tộc tại trường CĐ VHNT Việt Bắc

 

Trước hết nói đến đội ngũ giáo viên chuyên giảng dạy bộ môn múa dân gian dân tộc, đặc biệt đối với hệ trung cấp tại học viện múa Việt Nam và các trường nghệ thuật thuộc các tỉnh miền núi trong thời gian qua. Tính đến nay đội ngũ giáo viên được đào tạo chính quy cũng còn quá khiêm tốn, số giáo viên có kinh nghiệm, có tay nghề cao còn rất ít. Do đó mà hầu hết các giáo viên trẻ hiện nay hạn chế về phương pháp tiếp cận cũng như phương pháp truyền đạt những động tác múa dân tộc đến cho học sinh của mình một cách tỉ mỉ và chính xác. Nhiều Thầy cô không chú ý đến điều kiện chủ quan và khách quan của chủ thể tiếp nhận, học sinh ngày nay năng lực phát triển hơn trước đây rất nhiều, các em thông minh, nhanh nhẹn, có khả năng tự xử lý nhiều vấn đề mới phức tạp, song do cách dạy, nhiều thầy cô đã biến các em thành con người thụ động. Đặc biệt trong nghệ thuật và bộ môn múa dân gian dân tộc, vô hình chung khi phương pháp của người giáo viên hạn chế đã làm mất đi cái bản năng tự nhiên và năng lực sáng tạo của học trò.

Điều tiên quyết của các vấn đề cải cách, nâng cao chất lượng đào tạo là cải cách về số lượng lẫn chất lượng. nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên múa dân tộc, tôi thiết nghĩ cũng rất cần có chính sách hỗ trợ, giúp đỡ để tạo điều kiện cho giáo viên các trường. có cơ hội được giao lưu, học tập, trao đổi kinh nghiệm, tham dự các hội nghị, hội thảo, tham quan các nước trong khu vực có nền văn hóa tương đồng với ta để nâng cao hiểu biết. Trong nhiều năm gần đây ngành múa cũng  được sự quan tâm của các nhà quản lý, song sự bất hợp lý về cơ cấu vùng miền, dân tộc được bộ lọc rõ trong quy hoạch tuyển sinh và đào tạo.  tiếp theo là các đoàn nghệ thuật ca múa nhạc dân tộc ở một số tỉnh đã sát nhập vào các Trung tâm Văn hóa Thể Thao Và Du lịch. Sự tinh giảm vị trí việc làm là sự thay đổi và nâng cấp về chất lượng và trình độ năng lực chuyên môn của cá nhân, kéo theo đó là thay đổi cả bộ máy quản lý và thay đổi về phương hướng, phương pháp đào tạo và tuyển sinh. Tôi xin được chia sẻ đôi điều trong phạm vi nghề giáo

Cụ thể: Đối với phương pháp dạy bộ môn múa dân tộc, làm thế nào để học sinh chủ động và sáng tạo trong học tập, còn người dạy phải xác định được mình đang dạy ai? Dạy múa của dân tộc nào? Để làm gi? Và dạy như thế nào để đáp ứng cái mà ngành múa đang cần, đang đòi hỏi. Điều kiện tiên quyết gì khi dạy các điệu múa của các dân tộc, người thầy có hiểu các được đồng bào họ đã múa các điệu múa của họ như thế nào và vì sao họ lại múa như vậy? Nhìn sâu vào chuyên ngành múa dân gian dân tộc hiện nay chúng ta chỉ dừng lại ở việc ôn luyện hệ thống cái đã học từ xa xưa là chưa đủ, chưa thực sự đáp ứng nhu cầu của xã hội. Một loạt những  phương pháp như: Phương pháp sư phạm, phương pháp truyền thụ kiến thức, phương pháp biên soạn giáo trình giáo án, phương pháp nghiên cứu sưu tầm, phướng pháp  thực hiện mục tiêu, tiếp cận về văn hóa bản địa của các dân tộc v. v…

Hiện nay học sinh là con em dân tộc thiểu số đi học múa khá đông, nhiều em được trúng tuyển vào Học viện múa Việt Nam và các trường có bề dày về đào tạo múa đóng trên địa bàn thuận lợi như Thủ đô Hà Nội, Thành Phố Hồ Chí Minh… Ở Đây không có người Dân Tộc Thiểu số sinh sống, đội ngũ giảng viên được đào tạo rất cơ bản song chắc chắn một yếu tố làm nên cái bản sắc tộc người là điều hết sức khó khăn trong quá trình truyền thụ các điệu múa cho các em học là người dân tộc thiểu số đi học múa. Qua thực tế tại trường Cao đẳng văn hóa nghệ thuật Việt Bắc cho thấy, học sinh của khoa múa trong nhà trường hiện nay hầu như không biết múa các điệu múa của dân tộc mình, thậm chí có những em không cả hiểu được phong tục, tập quán của dân tộc mình như thế nào, một năm gồm những lễ nghi, lễ hội gì. Đây là yếu tố khó khăn gặp phải trong quá trinh giảng dạy đối với giáo viên. Soi chiếu vào lực lượng chuyên môn, nhìn tổng thể đội ngũ giảng viên giảng dạy về bộ môn múa dân gian dân tộc hiện nay trong toàn ngành múa của chúng ta phần đa là người dân tộc Việt? Đây là vấn đề then chốt, quyết định  số phận đối với công tác đào tạo diễn viên biểu diễn múa dân gian dân tộc hiện nay. Vậy chúng ta phải làm thế nào để truyền thụ 19 hệ thống múa dân tộc trong giáo trình  đến người học, để người học cảm nhận được vấn đề múa dân tộc theo đúng nghĩa của nó..

 

.

 

Dạy múa dân gian dân tộc tại trường CĐ VHNT Việt Bắc

 

Dạy múa là hoạt động mang tính khoa học và tính sáng tạo cao, còn tập múa là mang tính kĩ năng, kỹ xảo phức tạp. Nguyên tắc của người học: Cái gì dễ chóng chán, cái gì khó thì hay nản, cái gì hiểu thì thích thú, không hiểu thì không thể nhập tâm. Và quy luật của múa dân tộc không như những nguyên tắc dạy học, múa dân tộc là những điệu múa hết sức mang tính tự nhiên, cái hồn, cái bản sắc đều ăn sâu vào trong nhận thức của mỗi người dân, người đồng bào. Mỗi giáo viên cần phải nắm được khi huấn luyện  kỹ năng múa dân tộc cho học sinh, có nghĩa là khả năng bắt chước, hay còn gọi là mô phỏng; kỹ xảo là hành động được củng cố đạt đến tính bền vững, có khả năng tự động hóa cao, vì các điệu múa của đồng bào ẩn chứa nhiều cái gọi là bản ngã vô thường, tín ngưỡng vô điều kiện. Kỹ thuật, kỹ xảo trong múa dân tộc là mức độ điêu luyện trong động tác, là độ nhần nhuyễn đến tinh tế nhất, động tác có sức truyền cảm, biểu hiện sâu sắc, làm rõ những đặc điểm, phong cách động tác múa của từng dân tộc.

Thực tế, khi thực hiện các động tác múa dân tộc không hao tốn sức lực nhưng múa dân tộc lại đòi hỏi phải có những nguyên tắc và những điều kiện nhất định. Các nghệ nhân giỏi được vinh danh, thường là đạt được những nguyên tác và điều kiện đó. Đã là múa dân tộc ai cũng hiểu phải là những động tác tiêu biểu chắt lọc tinh túy, thể hiện rõ tính chất, đặc điểm của một dân tộc

Để đào tạo  được nhiều diễn viên biểu diễn múa dân tộc giỏi, đòi hỏi các giảng viên ngày nay phải phải luôn luôn thấu hiểu và thấm sâu văn hóa bản địa, tâm tư tình cảm của đồng bào vùng sâu vùng xa, học tập và đi thực tế nghiên cứu kết hợp với tư duy khoa học để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình trên lĩnh vực đào tạo nghệ thuật múa dân tộc hiện nay. Người giảng viên có thể tự đưa ra cho mình những giải pháp, tự khắc phục bản thân, đưa ra phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Với 54 tộc người quần cư sinh sống ở khắp vùng miền trên đất nước ta, mỗi dân tộc có một phong tục tập quán, một nét đặc trưng văn hóa riêng, một di sản  nghệ thuật dân ca, dân vũ vô cùng phong phú. Song chúng ta mới chỉ sưu tầm, chỉnh lí, nâng cao đưa vào giáo trình được 19 dân tộc, còn lại 35 dân tộc chưa được khai thác. Vì vậy việc đào tạo diễn viên múa dân tộc giỏi không hề dễ dàng đối với ngành múa hôm nay.

 

 


Tác giả: